MHE “UŠĆE”

Udruženje “Resursni Aarhus centar u BiH” (NVO)protivMinistarstva prostornog uređenja, graditeljstva, zaštite okoliša, povratka i stambenih poslova SBK

TEMATSKI KLJUČEVI SLUČAJA: #Voda i #Energija

1. Ime slučaja

Malahidroelektrana (MHE)“Ušće”

2. Lokacija

Izgradnja objekata MHE“Ušće”,instalisanesnage 720 KWje planirana u Mjesnoj zajednici (MZ) Bila i MZ Jadrol, općina Vitezu Srednjobosanskom kantonu (SBK) Federacije Bosne i Hercegovine, entitetu Bosne i Hercegovine, na donjem dijelu vodotoka rijeke Lašve na lokaciji “Mali Mošunj“, koja se nalazi na samom ušću rijeke Bile u rijeku Lašvu, odnosno cca 1000 m uzvodno od mosta preko rijeke Lašve na ulazu u Vitez iz pravca Travnikai ujedno uzvodno od hidroakumulacije MHE “Vitez-1”na rijeci Lašvi od čijeg pregradnog objekta (brane) je udaljena cca 1710 metara.

3. Ekološke karakteristike lokacije

Rijeka Lašva je lijeva pritoka rijeke Bosne i pripada slivnom području rijeke Save. Izvire ispod planine Radalj i teče kroz naselja Turbe, Travnik, Vitez i Sarajevsko-Zenički bazen. Dužina prirodnog toka rijeke Lašve iznosi oko 40 km.Dolina rijeke Lašve (uobičajen je naziv: Lašvanska dolina) proteže se od jugoistočnih padina planine Vlašić (iznad Travnika) do Busovače.

Lašva nastaje od dvije “Lašvice”, Karaulske i Komarske, koje se spajaju u Turbetu. Lašva dalje protječe kroz Travnik, od zapada prema istoku, a zatim i kroz Vitez te se južno od Zenice ulijeva u rijeku Bosnu.Značajnije pritoke rijeke Lašve su: Komarščica, Grovnica, Bila, Kruščica i Kozica.

Područije uz rijeku Lašvu je bilo naseljeno jošu dalekoj prošlosti, kada su Kelti, Iliri i Rimljani ispirali zlato iz ove rijeke. Jedno od značajnijih arheoloških nalazišta iz ovog perioda se nalazi u Mošunju – općina Vitez, gdje i planirana izgradnja (MHE) “Ušće.”

U Lašvižive i mirijeste semnogobrojne vrste ribe,poputmladice(lat. Huchohucho), lipljen(lat. Thymallusthymallus), potočnapastrva(lat. Salmo trutta), gaga (lat.Phoxinusphoxinus),klen(lat. Squaliuscephalus), sapača(lat.Barbusbalcanicus) i dr.

4. Činjenice o slučaju

Nakon održane javne rasprave, tokom februara 2013. godine Općinsko vijeće Vitez izdalo jeOdluku o davanju prethodne suglasnosti za izgradnju MHE“Ušće” na rijeci Lašvi na području općine Vitez, privrednom društvu “Ušće”d.o.o. Vitez.

U aprilu 2015. Vlada SBK/KSB je na prijedlog Kantonalne komisije za dodjelu koncesija iz oblasti vodoprivrede donijela Odluku o dodjeli koncesije za projektovanje, izgradnju i korištenje MHE “Ušće”,sa branom, na rijeci Lašvi, gdje se koncesija dodjelila preduzeću “Pole extra,” d.o.o. Novi Travnik.

Međutim, u julu 2018. privredno društvo “S.Investing” d.o.o. Vitez dobilo je koncesiju za korištenje vodne snage rijeke Lašva za izgradnju i korištenje MHE “Ušće”instalisane snage 720 kW i moguće godišnje proizvodnje 3.470 MWh.

Koncesija je dodijeljena Odlukom Vlade SBK/KSB na osnovu koje je privredno društvo ”S.Investing” d.o.o. Vitez (u nastavku teksta investitor) potpisalo Ugovor o koncesiji sa Ministarstvom šumarstva, poljoprivrede i vodoprivrede SBK, kao koncesorom.

Investitorje zatim u septembru 2018. godine podnio Zahtjev za izdavanje okolišne dozvole (Elaborat o procjeni uticaja na okoliš) za malu hidroelektranu “Ušće”Ministarstvuprostornoguređenja, građenja, zaštiteokoliša, povratkaistambenihposlova SBK/KSB (u nastavkutekstaMinistarstvoprostornoguređenja SBK/KSB).

U sali Općine Vitez, 30. jula 2019. održana je javna rasprava u vezi izdavanja okolišne dozvole investitoru za izgradnju MHE“Ušće” na rijeci Lašva, tokom koje je prezentovan Elaborat o procjeni uticaja na okoliš za MHE“Ušće.”

Javnoj raspravi prisustvovala je i aktivno učestvovala predstavnica Udruženja “Resursni Aarhus centar u BiH”(AC Sarajevo), a dostavljene suPrimjedbe i komentari Ministarstvu prostornog uređenja SBK/KSB.

! Nakon pravne analize, pravnih eksperata AC Sarajevo, utvrđeno je:

da proces izdavanje okolišne dozvoleza izgradnju MHE“Ušće” na rijeci Lašvanije izvršeno u skladu s zakonom i međunarodnim pravilima i postupcima, kao što je Aarhuška konvencija, s obzirom daAC Sarajevokao zainteresovana stranka, nije bilo adekvatno uključeno u prateće administrativne proceseizdavanja okolinske dozvole, što uključuje pismeno dostavljanje Rješenja o izdavanju okolinske dozvoleAC Sarajevo od strane Ministarstvaprostornoguređenja SBK/KSB, a čime se uskraćuju prava predviđena Zakonom o upravnom postupku FBiH, naročito u djelu koji se odnosi na pravni lijek.

5. Tok postupka

AC Sarajevo je pokrenuo upravne postupke protiv Ministarstvaprostornoguređenja SBK/KSB iupravnisporprotivFederalnogministarstvaokolišaiturizma (FMOiT) u vezipostupkaizdavanjaokolišne dozvole za izgradnju MHE“Ušće,”na osnovu upućenih Zahtjeva za pristup informacijama (ZPI), i to ZPI 1, ZPI 2.

I.ŽalbaiUrgencijazbogkršenjaZakona o upravnompostupkuFBiH, pogrešnoutvrđenogčinjeničnogstanja, odnosnokršenjapravilapostupkaizdavanjaokolišne dozvole za izgradnju MHE “Ušće,” upućeni FMOiT-u, a protivDopisa Ministarstvaprostornoguređenja SBK/KSB.

II.Tužbana Rješenje FMOiT-a, u vezi DopisaMinistarstvaprostornoguređenja SBK/KSB.

6. Status slučaja

Slučaj je završen: Presuda Kantonalnog suda u NovomTravniku.

7. Korisni linkovi

*Studija slučaja realizovana je kroz projekat Eko-BiH koji implementiraju Centar za životnu sredinu,Centar za ekologiju i energiju i Aarhus centar BiH uz finansijsku podršku Evropske unije. Cilj projekta je, između ostalog, da na transparentan način pomogne pojedincima i organizacijama da uvidom u pravni tok slučaja naučeviše o ovoj problematici i preduzmu sami neke od koraka.Sadržaj iznesen u studijama slučaja isključiva je odgovornost Eko-BiH projekta i ne odražava nužno stavove Evropske unije.