U prostorijama Arhus centra Zenica 2.12.2020. organizovana je prezentacija Alternativnog izvještaja o realizaciji kantonalnog ekološkog akcionog plana ZDK. Bilo je planirano da prezentaciji uživo ili online prisustvuju poslanici Skupštine ZDK i članovi Vlade ZDK, ali su se samo dva poslanika i jedna savjetnica ministra iz kantona odazvali našem pozivu. Veći interes su pokazali predstavnici civilnog društva i stranih organizacija nego institucije koje su nadležne i plaćene da sprovode politiku zaštite okoliša u ZDK.
Udruženje Eko forum Zenica realizuje projekat “Građanski monitoring realizacije KEAP ZDK” u okviru projekta “Eko BiH”, finansiranog sredstvima Evropske unije. Cilj projekta je da se omogući i ojača aktivno učešće javnosti u monitoringu dosadašnje realizacije KEAP ZDK. Rezultat projekta je Alternativni izvještaj o realizaciji KEAP ZDK za prve tri godine (april 2017 -april 2020), a nastao je uz podršku OSCE misije u BiH, Evropske unije, Švedske i Republike Češke.
Kantonalni ekološki akcioni plan (KEAP) predstavlja razvojno-planski dokument koji na osnovu procjene stanja okoliša, utvrđenih okolišnih problema i definiranih akcija doprinosi unapređenju stanja okoliša. KEAP ZDK za period 2017-2025 usvojila je Skupština ZDK 3.4.2017. godine, a stupio je na snagu 29.4.2017. godine.
Snimak prezentacije
Vlada ZDK formirala je 29.3.2018. godine radnu grupu za praćenje realizacije KEAP ZDK. Radna grupa trebala se sastajati najmanje dva puta godišnje, jedanput radi evaluacije aktivnosti u tekućoj godini, a drugi puta radi ažuriranja Akcionog plana i planiranja redoslijeda implementacije aktivnosti, sredstava potrebnih za njihovu realizaciju u kantonalnom i općinskim budžetima za narednu godinu i načina pristupanja vanjskim izvorima finansiranja za one projekte za koje je to predviđeno. Do danas, radna grupa nikad se nije sastala niti je Skupštini ZDK dostavila izvještaj o implementaciji KEAP ZDK za tekuću godinu s revidiranim Akcionim planom za narednu godinu i prijedlogom budžeta.
Eko forum Zenica, kao član mreže 60 Arhus centara u 14 zemalja Evrope i Azije, praktično implementira Arhusku konvenciju, kojom se garantuje pristup informacijama i učešće javnosti u odlučivanju o pitanjima zaštite okoliša. Čak je i KEAP ZDK predvidio učešće javnosti i organizacija civilnog društva, kako u fazi izrade i usvajanja, tako i u fazi praćenja realizacije. Vlada ZDK u martu 2018. godine nije nas prepoznala kao relevantnog učesnika u tom procesu i zato smo odlučili da uradimo analizu implementacije i na osnovu toga izradimo Alternativni izvještaj o realizaciji KEAP ZDK.
Na osnovu prikupljenih informacija, zaključili smo da je…
- za realizaciju KEAP ZDK utrošeno 65% namjenskih prihoda ZDK, odnosno 3% budžeta ZDK
- djelimično realizirano 25% aktivnosti
- potpuno realizirano 13% aktivnosti
- ostvareno 24% operativnih ciljeva
- utrošeno 29% planiranih sredstava
Većina planiranih aktivnosti generalizirana je i nemjerljiva. Aktivnosti nije moguće pratiti a pogotovo porediti sa planiranim sredstvima. Većina informacija o realizaciji aktivnosti nije bila dostupna, niti na javnim izvorima informacija (web stranice institucija) niti na zvanične zahtjeve za pristup informacijama. Mjere iz KEAP ZDK trebalo bi preciznije definirati, te rezultate redovnog monitoringa realizacije KEAP ZDK učiniti javno dostupnim.
Preporuke
Na osnovu izvršene analize predložili smo sljedeće mjere koje bi doprinijele unapređenju kvaliteta ovog dokumenta, njegove realizacije, odgovornosti institucija, i na kraju boljeg okoliša u ZDK.
- Preporuka 1: Smanjiti broj oblasti u KEAP ZDK
- Preporuka 2: Preispitati iznose planiranih sredstva za realizaciju aktivnosti
- Preporuka 3: Utvrditi odgovornost za oblasti u kojima je stepen realizacije aktivnosti najmanji
- Preporuka 4: Sredstva planirana “u skladu s raspoloživim budžetom” ili “prema posebnom predračunu” realno procijeniti na osnovu dosadašnje realizacije i navesti u brojčanom iznosu
- Preporuka 5: Hitno otkloniti prepreke za uspostavljanje Centra za monitoring okoliša ZDK
- Preporuka 6: Preispitati pravni status dva instituta
- Preporuka 7: Otkloniti prepreke za uspostavljanje novih zaštićenih područja
- Preporuka 8: Preispitati aktivnosti koje nemaju adekvatne nosioce
- Preporuka 10: Imenovati novi tim za praćenje realizacije KEAP ZDK koji će uključiti i OCD
Predložene mjere detaljnije su opisane u Alternativnom izvještaju, koji je pripremljen i odštampan uz podršku OSCE misije u BiH, Evropske unije, Švedske vlade i Vlade Republike Češke. Alternativni izvještaj predstavljen je javnosti u srijedu, 2.12.2020 u 11:00 sati, kombinovano online i u prostorijama Arhus centra Zenica.
Preuzmite dokument Analiza-Realizacije-KEAP-ZDK.pdf