MHE “Sutjeska 2B”
Udruženje Centar za životnu sredinu (NVO) protiv Vlade Republike Srpske i Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske
1. IME SLUČAJA
Mala hidroelektrana (MHE) “Sutjeska 2B”
2. LOKACIJA
MHE “Sutjeska 2B” planira se graditi u neposrednoj blizini Nacionalnog parka Sutjeska koji je najstariji i najveći nacionalni park u Republici Srpskoj i dom je posljednjoj prašumi u Evropi, opština Gacko. Najviši vrh planine Maglić (2386) takođe se nalazi unutar nacionalnog parka i u isto vrijeme je i najviši vrh u čitavoj državi. Sutjeska je poznata široj javnosti kao mjesto odvijanja bitke na Sutjesci iz 1943. za vrijeme Drugog svjetskog rata. Upravo očuvanje, i isključenje od bilo kakve gradnje u NP “Sutjeska” i okolini predstavlja opšti interes za Republiku Srpsku.
3. KARAKTERISTIKE I PROBLEMATIKA SLUČAJA
Budući da se planirani projekat planira izvoditi u neposrednoj blizini Nacionalnog parka, neophodno je sprovesti ozbiljne naučne procjene mogućeg uticaja. Obzirom da smo se problematikom planiranih hidroelektrana u Nacionalnom parku Sutjeska i njegovoj bližoj okolini bavili godinama, u saradnji sa stručnjacima raznih bioloških disciplina skupili smo jaku naučnu argumentaciju koja potkrepljuje činjenicama štetnost ovakvih planova na području koje je izuzetno važno, ali istovremeno i jako osjetljivo.
Centar za životnu sredinu je realizovao naučno istraživanje kanjona rijeka Sutjeska i Hrčavka u cilju da se dobiju novi podaci o stanju flore, faune i fungije ovog područja, te smo angažovali 21 stručnjaka koji su u periodu od 25. juna do 2. jula 2015. godine istraživali ove kanjone.
U relativno kratkom vremenskom periodu uspjeli smo sprovesti istraživanje 12 grupa organizama, te prikupiti mišljenja stručnjaka o stanju pojedinih grupa, njihovoj biologiji i ekologiji, nacionalnoj i međunarodnoj zaštititi, ugroženosti i osjetljivosti pojednih vrsta, kao i o onom trenutno najvažnijem – uticaju izgradnje planiranih hidroelektrana na njihov opstanak. Rezultatima ovog istraživanja smo dokazali da je ignorisanje struke u ovakvim slučajevima neozbiljno i neosnovano, ali i jako opasno. Ignorišu se ne samo ljudi koji su živote posvetili istraživanju ovih vrsta i njihovo znanje, nego i milioni godina evolucije koji su stvarali te vrste na tako jedinstvenom mjestu kao što je Sutjeska.
Detaljnije u Tužbi gdje su taksativno navedene karakteristike i naučni podaci i mišljenja koje smatramo relevantnim za ovaj slučaj, a tiču se: biljki, mahovina, gljiva, makrozoobentosa, insekata, riba, vodozemaca i gmizavaca, ptica i sitnih sisara.
4. ČINJENICE O SLUČAJU
Vlada Republike Srpske je Odlukom od 14.02.2019. godine utvrdila da je od opšteg interesa izgradnja objekta vodozahvata, mašinske zgrade, cjevovoda, pristupnog puta i 35 kV dalekovoda za potrebe izgradnje male hidroelektrane MHE “Sutjeska 2B” na rijeci Sutjesci, opština Gacko.
Rješenjem od 04.02.2020. godine Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju je izdalo Ekološku dozvolu za postrojenje MHE “Sutjeska 2B” na rijeci Sutjesci (ušće Jabušnice u Sutjesku), opština Gacko, instalisane snage 3,27 MW.
Centar za životnu sredinu je reagovao od samog starta i pokrenuo niz pravnih radnji, tačnije upravnih postupaka i sporova u periodu od aprila 2019. godine pa do danas.
U tom periodu egzistiraju dva upravna spora, konstantna korespodencija sa institucijama i rad na ovom slučaju.
5. TOK POSTUPKA
Tokom 2019. i 2020. godine Centar za životnu sredinu je pokrenuo niz upravnih postupaka i dva upravna spora vezano za ovaj slučaj.
Po saznanju za pomenutu Odluku Vlade Republike Srpske kojom je utvrdila da je od opšteg interesa izgradnja objekta vodozahvata, mašinske zgrade, cjevovoda, pristupnog puta i 35 kV dalekovoda za potrebe izgradnje male hidroelektrane MHE “Sutjeska 2B” na rijeci Sutjesci, opština Gacko, CZZS je otpočeo kontinuiranu korespodenciju sa institucijama u cilju prikupljanja potrebne dokumentacije za pomenuti projekat.
Dana 20.2.2019. godine CZZS je uputio Zahtjev za pristup informacijama (u daljem tekstu: ZPI) Vladi Republike Srpske kojim je tražio kopiju sporne Odluke u cijelosti čiji je Prijedlog razmatran na sjednici Vlade održanoj 14.2.2019. godine.
Dana 1.3. CZZS je zaprimio odgovor Vlade na gore pomenuti ZPI.
Kada je došao u posjed sporne Odluke, CZZS putem narednog ZPI traži opsežnije informacije, konkretno, detaljnije informacije o projektu MHE „Sutjeska 2B“, što naročito uključuje informaciju o njenoj snazi i da li se vodozahvat, mašinska zgrada, cjevovod, prisupni put i 35 kV dalekovoda za potrebe izgradnje pomenute male hidroelektrane nalaze na teritoriji Nacionalnog parka „Sutjeska“.
Takođe 14.3.2019. godine CZZS šalje ZPI Ministarstvu industrije i rudarstva vezano za kopiju Ugovora o koncesiji sa svim aneksima za MHE „Sutjeska 2B“.
20.3.2019. godine upućuje naredni ZPI tražeći od Vlade Republike Srpske kopiju plana eksproprijacije priloženog uz Prijedlog za utvrđivanje opšteg interesa za izgradnju objekta vodozahvata, mašinske zgrade, cjevovoda, pristupnog puta i 35 kV dalekovoda za potrebe izgradnje MHE „Sutjeska 2B“.
Dana 26.3.2019. godine Ministarstvo energetike i rudarstva dostavlja traženu dokumentaciju vezano za kopiju Ugovora o koncesiji sa svim aneksima za MHE „Sutjeska 2B“.
CZZS dana 3.4.2019. godine pokreće upravni spor protiv sporne Odluke Vlade Republike Srpske pred Okružnim sudom u Banjoj Luci, Tužbom u kojoj kao tužitelj naglašava da iz svega navedenog smatra da je prilikom donošenja osporenog akta došlo do povrede člana 10. stav 2. i stav 4. Zakona o upravnim sporovima, jer u osporavanom aktu nije nikako ili nije pravilno primijenjen zakon, propis zasnovan na zakonu ili opšti akt i iz razloga što u upravnom postupku koji je aktu prethodio nije postupljeno po pravilima postupka, a naročito ako činjenično stanje nije potpuno i pravilno utvrđeno ili što je iz utvrđenih činjenica izveden nepravilan zaključak u pogledu činjeničnog stanja. Iz tog razloga, Udruženje CZZS podnosi pomenutu tužbu i predlaže da sud nakon provedenog postupka donese presudu kojom se usvaja tužbeni zahtjev tužitelja u cjelosti kao osnovan i stavlja se van snage sporna Odluka Vlade Republike Srpske kao neosnovana i nezakonita. Detaljna argumentacija u samom tekstu tužbe.
Po proteku izvjesnog vremena predstavnici CZZS ostvaruju uvid u Rješenje od 04.02.2020. godine kojim Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, izdaje Ekološku dozvolu za postrojenje MHE “Sutjeska 2B” na rijeci Sutjesci (ušće Jabušnice u Sutjesku), opština Gacko, instalisane snage 3,27 MW.
Prema pouci o pravnom lijeku CZZS u pravnoj saradnji sa kolegama iz Aarhus centra u BiH pokreće još jedan upravni spor pred Okružnim sudom u Banjoj Luci, Tužbom od dana 3.3.2020. godine. kojom argumentovano osporava pomenuto Rješenje te predlaže da sud nakon provedenog postupka donese presudu kojom se usvaja tužbeni zahtjev tužitelja Udruženja Centar za životnu sredinu u cjelosti kao osnovan i stavlja se van snage Rješenje od 04.02.2020. godine kao neosnovano i nezakonito. Sav niz nedostataka sa pravne strane pomenutog Rješenja je detaljno obrazložen u tekstu tužbe.
Dana 9.3.2019. godine CZZS nastoji prikupiti dodatnu dokumentaciju vezano za ovaj slučaj i upućuje ZPI kojim od Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske traži:
– Kopiju Dokaza uz Zahtjev za izdavanje Ekološke dozvole za malu hidroelekranu „Sutjeska 2B“.
– Kopiju Lokacijskih uslova za malu hidroelektranu „Sutjeska 2B“.
– Kopiju Rješenja kojim je konstatovano da za projekat male hidroelektrane „Sutjeska 2B“ nije obavezno sprovođenje procjene uticaja na životnu sredinu.
Nezadovoljan odgovorom pomenutog Ministarstva od 16.3.2019. godine, ponavlja gotovo istovjetan ZPI skrećući pažnju nadležnom organu da su dužni da dostave dio navedenih informacija, 18.3.2020. godine.
6. STATUS SLUČAJA:
U postupku.
7. KORISNI LINKOVI
Bitka za Sutjesku, Nacionalni park „Sutjeska“ – „Mrtvi kapital“ ili labaratorija u prirodi
Bitka za Sutjesku, Stručna mišljenja o planiranim hidroelektranama u NP Sutjeska
* Studija slučaja realizovana je kroz projekat Eko-BiH koji implementiraju Centar za životnu sredinu, Centar za ekologiju i energiju i Aarhus centar BiH uz finansijsku podršku Evropske unije. Cilj projekta je, između ostalog, da na transparentan način pomogne pojedincima i organizacijama da uvidom u pravni tok slučaja nauče više o ovoj problematici i preduzmu sami neke od koraka. Sadržaj iznesen u studijama slučaja isključiva je odgovornost Eko-BiH projekta i ne odražava nužno stavove Evropske unije.
